"Diavola" Jennifer Thorne

Autorka: Jennifer Thorne

Tytuł: Diavola

Tłumaczenie: Ewa Ziembińska

Data premiery: 26.02.2025

Wydawnictwo: Muza

Liczba stron: 352

Gatunek: horror / powieść grozy

 

Jennifer Thorne na anglojęzycznym rynku działa już od dekady - napisała kilka książek skierowanych do młodzieży, kilka w duecie, a od 2022 rozpoczęła też przygodę z gatunkiem grozy skierowanym do dorosłego czytelnika. W tym ostatnim na koncie aktualnie ma dwa tytuły, z czego “Diavola” jest tym nowszym, a zarazem pierwszym, jaki wprowadza jej nazwisko na polski rynek książki.

 

Jest gorące lato, Anna właśnie przyleciała do Florencji, gdzie najpierw chce spędzić chwilę na samotnym szwendaniu się po Włoszech, później dołączyć do rodziny, która jak co roku właśnie wybrała się na wspólne wakacje. Czy to nie brzmi pięknie - Toskania, lato, małe miasteczko i całkiem wygodna willa? Dla Anny niespecjalnie, gdyż wie, że atmosfera i tak będzie napięta, a ona znowu będzie czuła się jak wyrzutek, czarna owca rodziny. I tak w sumie jest, choć nie tylko to odpowiada za dziwną atmosferę tych wakacji - w willi zaczynają po prostu dziać się dziwne rzeczy: drzwi trzaskają same, w nocy słychać jakieś podejrzane odgłosy, a starsza siostra Anny zostaje niefortunnie popchnięta w niejasnych okolicznościach. Kiedy mieszkańcy miasteczka zaczynają na nich reagować oschle, w chwili, gdy dowiadują się, gdzie mieszkają, sytuacja wydaje się już naprawdę mocno niepokojąca. O co chodzi? Nie wydaje się, by wakacje miały faktycznie przynieść im odpoczynek…

“(...) Villa Taccola miałą w sobie coś specyficznego. Cały dom przywodził na myśl pentimenti - oryginalne pociągnięcia pędzla zamalowane czymś innym. Ten sam temat w innym stylu. Dawne błędy skryte pod świeżą farbą. Jakie błędy popełniono tutaj?”

Książka rozpisana jest na kilkustronicowe, tytułowane rozdziały. Narracja prowadzona jest w trzeciej osobie czasu przeszłego (prócz ostatniego pisanego w czasie teraźniejszym) przez narratora, który przedstawia sytuację z perspektywy Anny - zdarzenia, ale przede wszystkim jej odczucia. Styl powieści jest bardzo plastyczny, żywy wizualnie - tak jak w powieści pojawia się motyw sztuki, malunków, obrazów, tak i sama autorka posługuje się słowem - umiejętnie, płynnie, obrazowo, w niektórych momentach lekko lirycznie, w innych odpowiednio dosadnie, a nawet i podszywa niektóre dialogi czy myśli postaci humorem. Książkę od strony czysto stylistycznej czyta się naprawdę dobrze, może niektórych razić będzie brak przypisów przy użyciu języka włoskiego, nie wydają się jednak one tak naprawdę koniecznie - kontekstu można domyśleć się z ogólnego wydźwięku sceny.

“Zamknęła drzwi i przycisnęła do nich dłonie, czując pod palcami fakturę starej sosny, jakby chciała się upewnić, że naprawdę istnieją.”

Gatunkowo książka określona jest jako horror i faktycznie przyjemnie nawiązuje do motywów gotyckich i klasycznych powieści grozy. Przede wszystkim chodzi w niej o klimat, o tę niepewność czy to, co się dzieje, jest prawdziwe czy nie. Bo choć jest to opowieść o nawiedzonym domu, to nie samo miejsce i zjawy są ważne - mają one swoją rolę w fabule, ale obok nich rozgrywa się po prostu świetnie oddany, warty różnych refleksji dramat rodzinny.

“Anna uświadomiła sobie, że nie ufa niczemu w tym domu. Nawet ścianom. A już na pewno nie ludziom.”

Autorka całą swoją opowieść oddaje z perspektywy czarnej owcy rodziny - czy nie każda taką ma? W zależności od liczebności jej członków, jest to któreś z dzieci, ciotek czy wujków, ale myślę, że w każdej jednej ktoś pasujący do tego niesprawiedliwego miana się znajdzie. Tutaj to Anna, jedyna bohaterka, którą dokładniej poznajemy, choć też nie aż tak dokładnie, by mieć pewność, że możemy wierzyć w to, co narrator o jej odczuciach mówi. Autorka doskonale gra tym rodzinnym spojrzeniem winy na bohaterkę, tak że w pewnym momencie czytelnik faktycznie zaczyna się zastanawiać, czy nie mają racji… Nie można zaprzeczyć, że do tej roli autorka zbudowała naprawdę idealną narrację - Anna to artystka, osoba mocno indywidualna, introwertyczka, która swoje emocje oddaje przez rysunki, a resztę tłumi w sobie. A choć rodzina widzi ją jako zapatrzoną w siebie egoistkę, to my widzimy ją jako osobę skrzywdzoną, ciągle niepewną swojej wartości. Choć czy niektóre wspomnienia o niej nie sugerują, że może nasze postrzeganie może być błędne?

Pozostali bohaterowie to tak naprawdę pionki, postacie utrzymujące się w tle tej historii, które mają swoje funkcje. Ale które pod kątem ludzkim są równie dobrze uchwycone. Jest ojciec, który pilnuje porządku, ale się nie odzywa. Jest matka, która o wszystkich nieustannie się troszczy, tak mocno, że wydaje się tą przytłaczającą troską coś ukrywać. Jest starsza siostra z manią na punkcie kontroli, która ma tendencje do szukania winy we wszystkich, tylko nie w sobie. Swoją drogą to sprytna manipulatorka. Jest i ta rodzinna owieczka, o którą trzeba się troszczyć i dbać wraz ze swoim partnerem, który zdaje się, że musi być we wszystkim najlepszy. Nieco potulny mąż Nicoli i dwie ich córki - to cała rodziny Pace’ów, na tyle bogata charakterologicznie, że z pewnością każdy znajdzie tutaj jakieś odbycie swojej rodziny…

“Kontrola jest przeciwieństwem życia. Żyć to znaczy zbierać cięgi. Przetrwać, dostosować się i gramolić się dalej, mimo wszystko.”

Bo to te relacje rodzinne są bazą powieści. Przyglądamy się jak w rodzinie łatwo godzić się na niewłaściwe zachowanie - w końcu to z członkami rodziny żyjemy blisko przez co najmniej kilkanaście lat, a więc po tak długiej znajomości wpadamy w schematy, których niełatwo odpuścić. Bo czy nie lepiej nic nie powiedzieć niż znowu wszczynać kłótnie? Szczególnie wiedząc, że cała rodzina poprze jedną osobę, a druga zostanie na lodzie, choć może to właśnie ona ma racje? A może właśnie nie ma i nie powinna się tak zachowywać? W końcu, jeśli wszyscy wokół nieustannie powtarzają, że jesteś niezrównoważona, to przychodzi moment, w którym zdrowy człowiek zaczyna się zastanawiać czy może jednak oni nie mają racji? I tak obserwujemy te nieustanne wykorzystywanie, spychologię, te toksyczne relacje, które w pewnym momencie zdają się pojawiać w każdej rodzinie, a nie wyłapane odpowiednio wcześnie tylko niepotrzebnie krzywdzą i nierówności potęgują…

“Nie jestem wierząca ani niewierząca. Byłoby absurdalną arogancją twierdzić, że cokolwiek jest niemożliwe, że człowiek może poznać tajemnice wszechświata. Choćby jedną tajemnicę wszechświata, choćby to, że wszechświat, jaki myślimy, że znamy, istnieje. Nigdy nie zrozumiemy dosyć, żeby móc powiedzieć coś tak kategorycznego, jak “nie wierzę”...”

I o takich krzywdach jest to opowieść. Tak, jest to opowieść o duchach, trochę w niej straszy, ale i duchy mają tutaj swoje dobrze oddane psychologicznie wyjaśnienie. A jeśli chodzi o elementy horroru, to autorka sprawnie posługuje się klimatem delikatnej grozy - są zjawy, mroczne miejsca, spadające przedmioty, zatrzaskujące się drzwi, przewidzenia i wszystkie te elementy, który z opowieści o duchach znamy. Nie pojawiają się one w ilościach przesadnych, są dobrze wyważone, tak że przez większość lektury czuć ten niepokój, tę niepewność i zatartą granicę między tym co realne, a tym co nie. Sama fabuła rozwija się powoli, ze skupieniem na relacjach i miejscu, a co zaskakujące w ⅔ lektury jesteśmy w momencie, w których większość horrorów właśnie by się zakończyła. Autorka wprowadziła dobry twist fabularny, dobrą zmianę biegu fabuły, która jednak ostatecznie prowadzi do dość przewidywalnego finału, ale z ciekawym zamknięciem. Całość, jak na prozę gatunkową, pod względem fabuły wypada całkiem pomysłowo.

“Gdyby w tej chwili rozległy się jakieś “dziwne echa”, żyjący kompletnie by je zagłuszyli. Anna podwinęła nogi. “Żyjący” sugerowali istnienie “nieżyjących”. Czyżby naprawdę o to tutaj chodziło?”

Tym, o czym jeszcze muszę wspomnieć, są Włochy. Autorka świetnie oddała klimat małej toskańskiej miejscowości, żywotność, bezpośredniość Włochów, ich kulturę i sposób bycia. Są tutaj zabytki, jest dobre jedzenie, a wino leje się strumieniami…

Warto też wspomnieć o wątku sztuki - we Włoszech w końcu znajdują się ciekawe muzea, sama Anna też nieustannie maluje, jest też pewien fabularny trop nawiązujący do włoskiego malarza… więcej nie zdradzę!

 

Myślę, że na “Diavolę” można patrzeć dwojako. Jako horror przyjemnie nawiązuje do klasyki gatunku i do motywów gotyckich, buduje ciekawy, lekko niepokojący klimat grozy, choć tak naprawdę trzyma się znanych tropów fabularnych. Z kolei jako studium relacji rodzinnych przedstawionych z perspektywy czarnej owcy solidnie zmusza do przemyśleń, do spojrzenia i przeanalizowania swoich własnych relacji - poddaje w wątpliwość to, co zawsze wydawało nam się właściwe, albo to, nad czym raczej się nie zastanawialiśmy. To powieść o kontroli, o potrzebie bliskości z drugim człowiekiem, o tym, co narzucają relacje, jakiekolwiek by nie były. Dobra proza - gatunkowa, ale jednak dająca też coś więcej. Solidny debiut Jennifer Thorne na polskim rynku książki!

 

Moja ocena: 7,5/10

 

Recenzja powstała w ramach współpracy z Wydawnictwem Muza.

Dostępna jest w abonamencie za dopłatą 14,99zł 

(z punktami z Klubu Mola Książkowego 50% taniej) 

Dodaj na półkę - klik!

Podoba Ci się to, co robię?

Wesprzyj mnie na patronite.pl/kryminalnatalerzu i dołącz do grona moich Patronów!