"Martwa góra. Historia tragedii na Przełęczy Diatłowa" Donnie Eichar

Autor: Donnie Eichar

Tytuł: Martwa Góra. Historia tragedii na Przełęczy Diatłowa

Tłumaczenie: Piotr Cieślak

Data premiery: 08.09.2020

Wydawnictwo: Bezdroża

Liczba stron: 264

Gatunek: literatura faktu / reportaż

Zagadka śmierci dziewięciorga turystów w 1959 roku na Przełęczy Diatłowa na zboczu uralskiej góry Chołatczachl od 61 lat jest jedną z największych tajemnic w turystyce górskiej. Na przestrzeni lat powstało wiele różnych teorii tłumaczących dlaczego cała grupa doświadczonych turystów pewnej lutowej nocy wybiegła z własnego namiotu nie w pełni ubrana i nigdy do niego nie wróciła. Powstało wiele publikacji, książek i filmów dokumentalnych na ten temat. Głównie zajmowali się nim nasi europejscy dziennikarze, jednak w 2010 roku zainteresował się nim też amerykański producent filmów dokumentalnych Donnie Eichar. Przez trzy lata badał tą historię, odbył dwie podróże do Rosji, jedną połączoną z zimową wyprawą na Chołatczachl. Z jego badań powstała książka „Martwa Góra. Historia tragedii na Przełęczy Diatłowa” wydana oryginalnie w 2013 roku, a teraz w końcu przetłumaczona na język polski. Ja od dawna jestem zafascynowana tym tematem, przeczytałam na ten temat już kilka książek, ostatnio też zrecenzowałam jedną z nich tutaj (recenzja – klik!). Teraz przyszła pora spojrzeć na tragedię amerykańskim okiem.

Książka podzielona jest na 28 rozdziałów, rozłożonych na trzy osie czasowe – aktualne lata opisujące badania i wyprawy autora, styczeń/luty 1959 roku opisujący wyprawę turystów i luty – maj 1959 - poszukiwania i śledztwo w sprawie ich śmierci. Te trzy osie cały czas przeplatają się ze sobą, co prawdopodobnie ma wzbudzić większy dynamizm i zaciekawienie czytelnika. Ogólnie widać, że książka pisana jest przez twórcę filmów dokumentalnych – zwraca uwagę na szczegóły, przebieg wydarzeń opisuje bardzo filmowo. Momentami wydawało mi się to zbędne – jak na przykład opis zachwytu dzieci w szkole nad turystami przed ich wyruszeniem w odludną trasę. Może chodziło o to, by nie powtarzać w kółko faktów, które już dobrze znamy, a skupić się na tych nawet nieznaczących, ale nieczęsto pojawiający się w takich publikacjach szczegółach. W każdym razie dla osób znających dobrze historię wydarzeń z 1959 roku raczej w tych rozdziałach nic specjalnie wnoszącego nową wiedzę nie będzie, ale rozdziały opisujące badania autora już zdecydowanie mocno ciekawią.

Zastanówmy się może czym książka się wyróżnia. Na pewno tymi wspomnianymi podróżami autora – podczas drugiej z nich, nie tylko wybiera się na miejsce zdarzenia i skrupulatnie to opisuje, ale także spotyka się osobiście z Jurij Judinem – dziesiątym uczestnikiem wyprawy, który z powodów zdrowotnych w ostatnim momencie zawrócił. Autor przeprowadza z nim wiele rozmów, część zamieszcza w swojej książce – żałuję, że nie było tych fragmentów więcej, ale jednak doceniam, że były w ogóle. Jurij raczej niechętnie podchodził do dziennikarzy, we wcześniejszych książkach nie spotkałam się z jego wypowiedziami, więc tutaj na pewno te fragmenty stanowią na plus publikacji.

W książce znajdziemy też dużo fragmentów z dzienników turystów, masę zdjęć i różnych powiązanych z wyprawą i śledztwem rysunków. Autor spotkał się też z jedną z sióstr zamarłych i jej wypowiedzi także przytoczył.

Na pewno w książce też ciekawi samo podejście autora do sprawy. Eichar wychował się w słonecznej Kalifornii, więc rosyjska zima to było dla niego pojęcie dosyć abstrakcyjne. Fajnie i z humorem opisał swoje przygotowania do wyprawy, próby dogadania się z Rosjanami i ogólnie całą relację z podróży.

Po niej jednak przyszła kolej na postawienie własnej hipotezy. Co ciekawe, autor odrzuca wszystkie, jak on to nazywa, ‘teorie spiskowe’, a winą obarcza warunki pogodowe. Nie będę może dokładnie przedstawiała tu jego teorii, jeśli jesteście ciekawi, zachęcam do samodzielnego sięgnięcia po lekturę 😊 W każdym razie jego hipotezy wcześniej nie znałam, jednak nie mogę powiedzieć, żeby mnie przekonała – za dużo moim zdaniem jest w niej przypadku i nieścisłości.

Ogólnie jednak muszę przyznać, że cieszę się, że po książkę sięgnęłam – Eichar zapewnia nam trochę inne spojrzenie na tragedię z 1959 roku opisując własne wyprawy i badania. Autor nie skupia się na tych sprawach co wszyscy, podchodzi do opisu wyprawy i późniejszych wydarzeń z punktu widzenia nieoceniającego obserwatora. Książkę czyta się dobrze, ma też dobre podsumowanie na końcu w postaci spisu osób i osi wydarzeń z roku 1959. Mimo że teoria mnie nie przekonała, to nie uważam bym czas poświęcony książce zmarnowała – dobrze było poznać i taki punkt widzenia. Oczywiście nadal mój głód na ten temat nie został zaspokojony, czekam na kolejny ciekawy reportaż.

Moja ocena: 7/10

Za egzemplarz książki do recenzji dziękuję Wydawnictwu Bezdroża!