września 28, 2022

"Ostatnia stacja Pituna" Alexander J. Motyl - recenzja premierowa

Autor: Alexander J. Motyl
Tytuł: Ostatnia stacja Pituna
Tłumaczenie: Patryk Małecki
Data premiery: 28.09.2022
Wydawnictwo: Insignis
Liczba stron: 272
Gatunek: political fiction / powieść sensacyjna
 
Alexander John Motyl to prawdziwy człowiek renesansu – profesor historii i politologii, ekspert w sprawach Ukrainy, Rosji i ZSSR, literat, malarz i poeta. Pod swoim nazwiskiem wydaje zarówno książki naukowe, jak i beletrystyczne, a „Ostatnia stacja Pituna” swoją amerykańską premierę miała półtora roku temu. Jest to trzeci tom trylogii przedstawiającej historię Pituna – jego dojście do władzy w Rosji, rządy, a w tomie ostatnim upadek. U nas na polskim rynku ukazała się tylko ta ostatnia część w czasie, gdy pod siedmiu miesięcy trwa wojna w Ukrainie spowodowana najazdem Rosji na ich kraj. Miejmy nadzieję, że mimo iż „Ostatnia stacja Pituna” to political fiction, to jednak zakończenie tego, co dzieje się naprawdę, będzie takie samo jak w książce…
 
Fabuła „Ostatniej stacji Pituna” rozpoczyna się, gdy amerykański dziennikarz Steven Smith zostaje wysłany do Estonii, by opisać najazd rosyjskiego dyktatora Pituna na ten kraj, którego dopuścił się pod pretekstem uwolnienia uciśnionych przez Estończyków Rosjan zamieszkujących te tereny. Jednak nic nie poszło zgodnie z jego planem, Estończycy odbili wojsko, a w tym czasie wszystkie inne narodowości, które zostały wcielone do Rosji, zaatakowały Moskwę i wysoko postawionych dygnitarzy. Rosja upada, kolejne kraje, które do tej pory znajdowały się pod jej rządami, ogłaszają niepodległość, a Pitun znika… Gdzie się podział? Nikt nie wie, a przy ilości pieniędzy jaką ukradł, może być wszędzie… Steven po kilku dniach wzmożonej dziennikarskiej pracy, postanawia udać się do Nicei, by chwilę odpocząć i trafia tam na swoją koleżankę po fachu Pippę Tumblethwaite. Razem odkrywają, że chyba w jednym z hoteli kryje się ktoś, kto bardzo Pituna przypomina… Czy to on? Jakie ma plany? Bo jakieś na pewno musi mieć. Czy planuje wielki powrót do Rosji? Dwójka dziennikarzy na jego własne życzenie będzie mu w tym towarzyszyć…
„Czeka nas spotkanie z historią.”
Książka składa się z 6 rozdziałów zatytułowanych nazwami miast, w których aktualnie rozgrywa się akcja. Rozdziały są długie, ale podzielone na nienumerowane podrozdziały, scenki, więc książkę czyta się wygodnie. Przy okazji czcionka w wydaniu papierowym jest całkiem dużym rozmiarów, przez co komfort czytania jest naprawdę wysoki, a byłby jeszcze wyższy, gdyby nie zauważalna ilość literówek – głównie pomylony jest rodzaj czasowników, w którym bohater się wypowiada… Narracja prowadzona jest w pierwszej osobie czasu przeszłego przez Stevena, który opisuje to, co się dzieje, jak i swoje odczucia. Nie skąpi nam też komentarzy na ten temat. Styl powieści jest całkiem fajny, nacechowany sarkastycznie, przez co powieść czyta się naprawdę lekko, choć oczywiście są momenty, które wymagają powagi. Jest bardzo dużo dialogów, które napisane są naprawdę zgrabnie. Mimo że temat jest jakże bliski naszej aktualnej rzeczywistości i mimo, że jest to political fiction, za którym specjalnie nie przepadam, to przyznaję, że książkę czyta się szybko, łatwo i z ironicznym uśmieszkiem na twarzy.
„Dwa dni przed moim wyjazdem do rosyjskiej stolicy Pitun, stwierdziwszy, że łamane są prawa człowieka rosyjskojęzycznych mieszkańców północno-wschodniej Estonii i powoławszy się na doktrynę, którą sformułował po raz pierwszy w wojnie z Ukrainą w 2014 roku, najechał ten mały kraj. Oczywiście Rosjanie nigdy nie użyli słowa „inwazja". Zamiast tego utrzymywali, że zostali zmuszeni do wysłuchania apeli nieznanego wcześniej Rosyjskiego Frontu Demokratyczego, który jako legalny organ przedstawicielski rzekomo uciskanej mniejszości rosyjskiej w Estonii wezwał Moskwę, by pospieszyła z pomocą, aby jej nieskazitelne demokratyczne aspiracje nie zostały zdeptane butami Estończyków. Cóż w tej sytuacji mógł zrobić par excellence demokratycznie nastawiony miłośnik pokoju Władimir Władimirowicz Pitun? Mógł tylko wysłać czołgi i zmobilizować lotnictwo. Z ciężkim sercem, ma się rozumieć.”
Dalszą analizę książki zacznijmy klasycznie – od postaci. Nasz narrator Steven Smith to dziennikarz z wieloletnim stażem, z wykształceniem klasycznym przez co często raczy nas wtrąceniami z łaciny, a i nawiązuje do historii Grecji i Rzymu. Ogólnie jest to człowiek oczytany i bogaty w historyczną wiedzę, co często wykorzystuje w rozmowach z innymi, niemniej robi to w sposób dyskretny. Autor książki podzielił się z nim swoją ogromną wiedzą na temat krajów położonych w sąsiedztwie Rosji i ogólnego motywacjach w działaniach polityków i zrobił to w sposób bardzo przystępny dla czytelnika.
W tle przewija się cała plejada postaci, choć mam wrażenie, że jeśli chodzi o przedstawiania charakterów dotyczących całych nacji, to autor uciekł to do lekkiej karykatury, przerysowania – Rosjanie dużo piją i są dosyć toporni pod względem relacji towarzyskich, a Amerykanie z Teksasu grubi, hałaśliwi i cóż… dosyć konserwatywni.
Oczywiście jest tu też postać Pituna, wokół którego kręci się cała akcja. To, że samogłoski są tu poprzestawiane, to nie znaczy, że charakterystyka postaci nie jest oddana z reporterską dokładnością. Autor uchwycił dobrze motywy działań tej postaci.
„Pitun myślał, że kontroluje historię. Wierzył, że podobnie jak Napoleon, Lenin i Stalin, otrzymał światową misję historyczną. Choć pewny swojego triumfu, w rzeczywistości był tylko pionkiem historii, który na końcu, kiedy kurz opadnie, a gruz przestanie się osypywać, o ile wciąż pozostałby przy życiu, miał zrozumieć, że jego wysiłki nie przyniosły nic innego, jak tylko ostateczne i nieodwracalne zniszczenie Rosji i jego samego.”
Akcja powieści toczy się szybko, cały czas coś się dzieje, bohater, jak to dziennikarz, reporter czy korespondent, węszy, biega z miejsca w miejsce, cały czas jest w ruchu, mimo że część fabuły rozrywa się po prostu w pociągu. Nawet jest tu coś na kształt intrygi kryminalnej, która również w nieco prześmiewczy sposób fajnie spina całą historię.
„Nie obchodzi mnie zbytnio polityka... ani biznes... ani tu, ani w Stanach. Właściwie to nie mogę tego znieść. Mnóstwo starych pryków... przepraszam za wyrażenie... kłócących się o nic, o ile wiem, zamiast robić ze sobą coś pożytecznego.”
Tematy polityczne to zdecydowanie nie mój konik, więc po książki, w których pojawia się taki wątek, raczej nie sięgam. Tu jednak cieszę się, że to zrobiłam, bo jak na laika w tym temacie wcale nie czułam się zagubiona, a i narrator nie przynudzał. Jestem bardzo ciekawa jak odbiorą ją ci, co znają się na tych tematach, ale dla zwyczajnego czytelnika to dobra rozrywka ze świetną analizą polityczną świata, a szczególnie środkowej i wschodniej Europy opisana w bardzo przystępnych słowach.
„Nic dziwnego, że Polacy wysłali kilka batalionów wojska na swoją granicę, którą pospiesznie zaczęli umacniać zasiekami z drutu kolczastego i rowami. Niemcy równocześnie wezwali wszystkich do podjęcia rokowań i odrzucenia przemocy. Francuzi ubolewali, że niszczy się tak wiele atrybutów cywilizacji światowej. Unia Europejska wyraziła najgłębsze zaniepokojenie i nadzieję na pokojowe rozwiązanie. Amerykanie zastanawiali się, kto pilnuje arsenału nuklearnego.”
W książce przedstawiona jest waląca się potęga Rosji i jest to obraz mocno wstrząsający. Ci, którzy od lat byli agresorami, teraz sami stają się celem ataku. Przemoc rodzi przemoc, a naród od tak dawna uciśniony, w końcu może odpłacić się pięknym za nadobne. Temat trudny do zaakceptowania dla mnie i podejrzewam, że dla większości z nas – w końcu każdy chciałby żyć w spokoju. Jednak myślę, że to co przedstawił autor jest bliskiej realności, trochę takim marzeniem, by kolos rosyjski w końcu upadł…
„Był to czas odpłaty dla wszystkich nie-Rosjan, których Kreml zapewne już od piętnastego wieku dominował, wykorzystywał, mordował i eksterminował.”
Podsumowując, „Ostatnia stacja Pituna” to książka warta uwagi, szczególnie w aktualnych czasach. Z początku tematy są mocno poważne, bardzo żałowałam, że ta wojna tocząca się w realnym świecie nie potoczyła się tak, jak ta w powieści. Później do głosu dochodzi powieść szpiegowsko-sensacyjna, dużo się dzieje, jest masa ironii, przez co całość czyta się lekko i fajnie. Książka ma ten przysłowiowy pazur, a napisana jest bardzo przystępnym językiem, więc nawet ci, którzy nie interesują się tymi wszystkimi politycznymi zależnościami nie będą mieli problemu ze jej zrozumieniem. Jestem z lektury zadowolona, teraz tylko mam nadzieję, że ten opisany upadek Rosji wydarzy się naprawdę...
„Za Matuszkę Rosję! Niech umrze spokojną śmiercią i nigdy nie zmartwychwstanie - wzniósł toast.”
PS. Książa zadedykowana jest Wołodymyrowi Zełenskiemu i bohaterskiemu narodowi Ukrainy.

Moja ocena: 7/10
 
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Insignis.

Książka dostępna jest też w abonamencie 


Podoba Ci się to, co robię?
Wesprzyj mnie na patronite.pl/kryminalnatalerzu i dołącz do grona moich Patronów!

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz