"Kucharz" Piotr Chomczyński

Autor: Piotr Chomczyński

Tytuł: Kucharz

Data premiery: 09.07.2025

Wydawnictwo: Muza

Liczba stron: 320

Gatunek: kryminał sensacyjny

 

“Kucharz” to debiut beletrystyczny polskiego szanowanego kryminologa Piotra Chomczyńskiego, który specjalizuje się w badaniach nad przestępczością zorganizowaną. Sporo czasu spędził na obserwowaniu działalności narkotykowej nie tylko w Polsce, ale i na takich rynkach jak Meksyk czy Ekwador, zajmował się też monitorowaniem członków karteli narkotykowych w zakładach karnych. W mediach występuje jako ekspert od przestępczości latynoamerykańskiej, na co dzień uczy kryminologii na uniwersytecie. Jest również współautorem podręcznika tego przedmiotu.

 

Październik, Poznań. Młody kryminolog Marcin Koch właśnie otrzymał oficjalną zgodę na pełnienie funkcji konsultanta w sprawach kryminalnych lokalnej policji. I szybko z tego pozwolenia przyjdzie mu skorzystać - na jego wydziale poznańskiej uczelni zjawia się znajoma komisarz Marzena Branicka, która ma prowadzić zespół zajmujący się makabrycznym przestępstwem - dwójka nastolatków w jednym z opuszczonych domów zmarła na skutek czegoś, co wygląda jak samookaleczenie - dziewczyna rozerwała sobie paznokciami brzuch, chłopak został pozbawiony nosa i części twarzy. Szybko pada więc przypuszczenie, że młodzi chcieli się czegoś ze swojego organizmu pozbyć - ale czego? Czy zażyli to coś dobrowolnie, czy ktoś ich do tego zmusił? Policja we współpracy z kryminologiem i cenionym toksykologiem musi zacząć od zera, my jednak wiemy, że ktoś bacznie obserwował śmierć tej dwójki…

 

Książka rozpisana jest na prolog i 47 krótkich rozdziałów przedstawianych z kilku perspektyw: Kocha, grupy przestępczej realizującej zlecenie na pewien syntetyczny specyfik oraz toksykologa Kleina. Każdy z nich opisany jest w narracji trzecioosobowej czasu przeszłego, która oddaje zarówno zdarzenia, jak i wewnętrzne myśli postaci, choć przede wszystkim nasza uwaga skupiona jest na tym pierwszym. Styl powieści jest prosty, codzienny, przeważają dialogi, z których poznajemy historię postaci, przebieg śledztwa, jak i ciekawostki, które autor serwuje nam jako kryminolog. Język nie jest pozbawiony przekleństw, choć nie są używane w nadmiarze, a opisy zbrodni czy zgonów kolejnych ofiar są dość bezwzględne, lekko zahaczają o makabrę - wynika to jednak z samego przebiegu zgonów niż z umiłowania do tego typu opisów.

 

Cała intryga oparta jest na wątku kryminalnym dotyczącym wprowadzenia na rynek nowego syntetycznego narkotyku. Tu polskie umiejętności mieszają się ze wpływami latynoamerykańskimi, dzięki czemu autor może zwyczajnemu człowiekowi, odbiorcy kryminału przybliżyć wiedzę, którą sam zdobył podczas swoich naukowych badań. A podana jest ona bardzo przystępnie, tak prosto, że każdy będzie w stanie zrozumieć na czym polega i jak przebiega podobny proces. Co ciekawe, autor wykorzystuje okazję, by przybliżyć nam nie tylko sposób rozprowadzania narkotyków, który we współczesnych, zdigitalizowanych czasach jest banalnie prosty, ale też rozszerza temat, by ukazać problem łatwej dostępności leków na receptę czy szkodliwości chemicznej, jaką na nas mają wszelkiego typu używki - poczynając od alkoholu i e-papierosów, na dopalaczach i lekkich oraz ciężkich narkotykach kończąc. Muszę również podkreślić, że podanie całej tej wiedzy jest nie tylko przystępne, ale obydwa się dość swobodnie - w większości przypadków nie odnosi się wrażenia sztuczności, a informacje padają w rozmowach naturalnie.

“- Z czego wynika zamiłowanie do używek? Czy ludzie nie znają konsekwencji? (...)

- Przecież je pan zna, teraz nawet bardziej niż chwilę przed chwilą, a mimo to wyraził pan zgodę na whisky. Przed kilkoma sekundami nawet na dolewkę. Jet tak samo, jeśli chodzi o papierosy. Podam inny przykład. Ludzie, który znali skalę pedofilii w Kościele, powinni przestać wspierać tę instytucję. Tak się jednak nie dzieje, gdyż godzimy ze sobą sprzeczności, ignorujemy logiczne wnioski. Ludzkość przez wieki wyspecjalizowała się w samookłamywaniu.”

Czasami jednak autor sam zapędza się w pułapkę przystępności wiedzy, a postacie, które jak najbardziej powinny posiadać przynajmniej jej podstawy, zadają pytania, które urągają inteligencji ich, jak i czytelnika.

 

Sama intryga kryminalna oparta jest o bardzo znajome już ramy gatunku kryminału sensacyjnego, co znaczy, że czytelnicy, który mieli już z tym podgatunkiem do czynienia, będą wiedzieli dokładnie czego mogą się spodziewać. Dla jednych czytelników będzie to coś, czego oczekują - dostają dokładnie taką sensacyjną rozrywkę, jakiej lubią i znają. Dla innych może to być spory minus - raczej nie znajdziemy tutaj fabularnego wyjścia poza schemat, spróbowania opowiedzenia historii na własnych zasadach. Akcja powieści toczy się dynamicznie, kilka perspektyw tylko jej szybkość potęguje, pojawia się też kilka fabularnych zmyłek, które momentami zaciemniają szybkie dojście do celu, jak i wątek romantyczny. Samo rozwiązanie jest typowo sensacyjne, dla części czytelników może też okazać się przewidywalne, choć samo zakończenie pozostawia dość szeroką furtkę dla kontynuacji.

 

Kreacje postaci również wpisują się w podobne schematy, co intryga. Ich reakcje są szybkie, dla niektórych odbiorców będą łatwe do przewidzenia, a sposób ich zacieśniania znajomości przebiega w tempie mocno ekspresowym. W postaciach kobiecych wydać też pewną stereotypowość, co znowu - może być potrzebne po prostu jako próba wpisania się w ramy gatunku sensacyjnego, czegoś dobrze znanego, acz jednak rzeczywistość upraszczającego. Historie z przeszłości postaci są dopracowane, każdy z nich zawiera w sobie pierwiastek tragizmu.

 

Na koniec tytuł, który można pojmować dwojako - jako określenie tego, który nowy narkotyk przygotowuje bądź polską wersję nazwiska jednego z głównego bohaterów - kryminologa Kocha. To już do czytelnika należy decyzja o kim chce, by była to opowieść.

“Sporo czasu stracił na tłumaczenia, że to, co się dzieje na odległym kontynencie, ma znaczenie dla Europy i Polski, ale było to bezskuteczne. Na początku irytowało go to, potem śmieszyło, a teraz nie zwracał na to uwagi. W tym jednak momencie czuł. że ktoś z naukowego panteonu rozumie przedmiot jego zainteresowań.”

Przyznam szczerze, że “Kucharz” sprawił mi trudność w ocenie. Z jednej strony ilość wiedzy i ciekawostek związanych z uzależnieniami, jakie autor w przystępny sposób czytelnikowi dostarcza, wzbudza mój podziw i entuzjazm, jednak kryminał sensacyjny potraktowany bardzo znajomo, wręcz schematycznie, mój zapał studzi. Myślę, że książka sprawdzi się przede wszystkim u tych czytelników, którzy lubią sięgać po znajome - w “Kucharzu” dostaną fabułę zbudowaną w taki sposób, jakiego mogą się spodziewać. Sama żałuję w sumie, że nie wiedziałam, że jest to kryminał typowo sensacyjny, typowo rozrywkowy, bo istnieje możliwość, że wtedy bawiłabym się przy nim lepiej. Bez tej wiedzy zwyczajnie liczyłam na coś więcej, na wyjście poza schemat, na świeże spojrzenie na gatunek kryminału. Widzę jednak już po tym debiucie, że autor ma ogromną wiedzę, którą może się z czytelnikiem łatwo podzielić, brakuje mu tylko odwagi, by zrobić to po swojemu - więc tej odwagi życzę!

 

Moja ocena: 6,5/10

 

Recenzja powstała w ramach współpracy z Wydawnictwem Muza.

Dostępna jest w abonamencie za dopłatą 14,99zł 

(z punktami z Klubu Mola Książkowego 50% taniej) 

Dodaj na półkę - klik!

Podoba Ci się to, co robię?

Wesprzyj mnie na patronite.pl/kryminalnatalerzu i dołącz do grona moich Patronów!