"Polscy seryjni mordercy" Jarosław Stukan

Autor: Jarosław Stukan

Tytuł: Polscy seryjni mordercy

Data premiery: 15.05.2018

Wydawnictwo: Aktywa

Liczba stron: 276

Książka „Polscy seryjni mordercy” autorstwa Jarosława Stukana wydane nakładem wydawnictwa Aktywa jest wznowieniem z 2009 roku. We wstępie autor przyznaje, że zmienił je nieznacznie, jednak nie ma to wpływu na ogólny odbiór książki. Sam autor jest człowiekiem dobrze wykształconym. Studiował psychologię kliniczną i sądową oraz seksuologię, szkolił się w psychoterapii oraz ukończył wiele kursów i szkoleń z zakresu diagnozy i pomocy psychologicznej. Na swoim koncie ma 11 książek – kilka o samobójstwach, jednak w przeważającej ilości tyczą się morderstw i profilowania morderców. Jak sam autor przyznaje w jednym z wywiadów, na jego zainteresowanie tematem seryjnych morderców złożyło się kilka czynników. Studiował psychologię sądową, kiedy akurat przypadł wielki bum na fascynację w kinie i literaturze postaciami seryjnych morderców. Autor w młodości zaczytywał się w kryminałach i przez szparę w drzwiach podglądał zakazane przez rodziców filmy. Wszystko to złożyło się na powstanie pierwszej książki o seryjnych mordercach, która została napisana i wydana już w czasie studiów. Później po pewnym czasie autor zgłębił temat w polskich realiach.

Prywatnie Stukan jest skrajnym przeciwnikiem kary śmierci, uważa ją za zwyczajne morderstwo z premedytacją.

Książka „Polscy seryjni mordercy” składa się z wstępu i dwóch części. Część pierwsza jest czysto naukowa, przedstawia psychologiczne zagadnienia, potrzebne by w pełni zrozumieć omawiamy temat. Część druga to część, że tak określę, praktyczna, czyli studia przypadków 14 najbardziej znanych polskich seryjnych morderców ułożone w porządku chronologicznym według rocznych dat ostatnich zbrodni, oraz ‘doniesienia’ czyli krótkie notki o 24 innych polskich seryjnych mordercach. Książkę zamyka bibliografia, jak to bywa w takich zbiorach, bardzo bogata.

Część pierwsza teoretyczna, ze względu na naukowe podejście jest pisana dosyć specjalistycznym językiem. Liczy około 50 stron i zawiera tylko te informacje, które będą potrzebne czytelnikowi do poprawnego zrozumienia części drugiej książki. Znajdziemy tutaj definicję seryjnego mordercy – co ciekawe, do czasu sięgnięcia po książkę byłam przekonana, że o seryjnym mordercy możemy mówić dopiero w przypadku popełnienia 3 morderstw – autor tłumaczy, że takiego podejścia już się nie stosuje, dzięki lepszemu zrozumieniu psychiki mordercy i rozwoje techniki w badaniach kryminalnych, często seryjny morderca złapany zostaje wcześniej, ale nawet już przy pierwszej zbrodni można czasem określić czy jest to dzieło seryjnego mordercy. Wskazują na to nie tylko okoliczności, ale sposób potraktowania ofiary i ostatecznie ciała. W każdym razie jest to bardzo logiczne wytłumaczenie, które jakoś wcześniej nie przyszło mi do głowy. W części tej autor przedstawia czynniki, które uwarunkowały wytworzenie się psychopatii u mordercy – autor wskazuje, że decydującym okresem życia jest tutaj dzieciństwo – kiedy dziecko od samego początku wychowywane jest w patologicznej rodzinie, kiedy nie ma odpowiednich wzorców, by od samego początku zaszczepić w swoim wnętrzu podstawowe wartości, to później, mimo że teoretycznie wie co jest postrzegane za dobre a co za złe, nie jest w stanie się do tego całkiem dostosować, nie ma dużych oporów przed popełnieniem złego czynu, gdyż wewnętrznie nie budzi to w nim sprzeciwu.

Kolejny rozdział części pierwszej opisuje, definiuje jakie elementy psychopatologii składają się na seryjnego mordercę. Wymienia tutaj głównie narcyzm, sadyzm i perwersję. Ostatnim zagadnieniem poruszanym w części pierwszej jest motywacja seryjnych morderców. Wyróżnia się 4 główne: seksualną, rabunkową, urojeniową i emocjonalną. W tym rodziale autor tłumaczy też czym różni się sadyzm seksualny od sadyzmu czystego – część badaczy twierdzi, że sadyzm zawsze wynika z pobudek seksualnych, autor dowodzi, że jest jednak inaczej.

Część pierwsza, jak już podkreślałam nie jest długa, jest przygotowana rzetelnie i z dużą starannością. Znajdziemy tu kilka tabelek razem z ich analizą oraz kilka definicji razem z ich wytłumaczeniem. Nie będę ukrywać, że przez tą część nie było łatwo się przebić, oczywiście tylko i wyłącznie dla takiego laika jak ja, ale rozumiem jej cel i uważam, że faktycznie jest uzasadniona i potrzebna.

Część druga to głównie studia przypadków polskich seryjnych morderców. Każdy z nich omówiony jest według jednego schematu – na początku krótka notka biograficzna mordercy, czyli jakich miał rodziców, dzieciństwo, lata szkolne, co działo się z nim dalej – praca, żona, dzieci... Dalej znajdziemy krótki opis jak morderca postrzegany był przez innych, przez osoby, które go znały na co dzień, miały z nim styczność tj. rodzina, sąsiedzi, współpracownicy. Po tej części przechodzimy do wypunktowania ofiar mordercy, tych zamordowanych i tych niedoszłych. Nie jest to jednak suche wypunktowanie, mamy opis ofiary i zapis jak doszło do zdarzenia oraz co ostatecznie stało się z ofiarą. Następnie czytelnik otrzymuje wyjaśnienie motywacji mordercy, często autor przytacza tutaj opinie psychologów i biegłych oraz sam analizuje zachowanie mordercy. Na samym końcu jest krótka wzmianka o procesie, karze i jej wykonaniu.

Studium przypadków jest bogate, znajdziemy tutaj najgłośniejszych polskich morderców jak Marchwicki, Pękalski czy Knychała. Każdy z tych przypadków przedstawiony jest krótko, ale rzetelnie, czyta się bardzo dobrze, styl jest łatwy i przystępny, zrozumiały dla laików.

Część drugą zamykają tzw. „doniesienia”. Wygląda na to, że autor nie dotarł do obszerniejszych źródeł na temat tych 24 seryjnych morderców. Czytelnik dostaje tylko krótką wzmiankę zaczerpniętą głównie z mediów i literatury. Rozumiem, że autor chciał zaznaczyć istnienie tych zbrodniarzy, ale poza tym nie widzę innego celu opisywania tych przypadków. Ewentualnie może to być punkt wyjścia do dalszych poszukiwań na tematy poszczególnych zbrodniarzy. Dla mnie osobiście, akurat tej części mogłoby w książce nie być, nie wyniosłam z niej za wiele.

Podsumowując, główny temat książki, czyli przypadki polskich seryjnych morderców, został opisany bardzo dobrze – rzetelnie, ale krótko, bez zbędnych informacji, za to z pożądanym wytłumaczeniem. Tą część czytało się świetnie – szybko, ciekawie i interesująco. Jak wspomniałam wcześniej ciężko mi było przebrnąć przez część pierwszą, ale było to konieczne dla dalszej lektury. Z kolei ostatnia część „doniesienia” trochę dla mnie była pozbawiona celu, nie prezentowała dogłębnej analizy psychiki sprawcy, jak to było w głównej części. Ogólnie jednak uważam, że jest to bardzo dobra książka, i skoro mnie, fance kryminałów z dobrym psychologicznym zarysem mordercy, czytało się ją zaskakująco dobrze, to nikt inny nie powinien mieć z nią problemów. Dużo wiedzy, dużo dobrego wytłumaczenia motywacji i psychiki morderców  – to było więcej niż się po lekturze spodziewałam.

Moja ocena: 8/10

Za egzemplarz serdecznie dziękuję Wydawnictwu Aktywa!