"Hipnotyzer" Lars Kepler

Autor: Lars Kepler

Tytuł: Hipnotyzer

Cykl: komisarz Joona Linna, tom 1

Tłumaczenie: Marta Rey-Radlińska

Data premiery: 02.07.2025

Wydawnictwo: Dolnośląskie

Liczba stron: 464

Gatunek: kryminał

 

“Hipnotyzer” to tom pierwszy serii z Jooną Linną dla której szwedzkie małżeństwo Alexander i Alexandra Coelho Ahndoril stworzyli wspólny pseudonim Lars Kepler - pierwszy jego człon to hołd dla Larssona, drugi dla niemieckiego naukowca. Swoją premierę na rynku rodzimym książka miała w roku 2009, a w polskim przekładzie ukazała się rok później pod szyldem Wydawnictwa Czarnego. I przez kolejne sześć lat właśnie w nim była wydawana - tak ukazało się pierwsze pięć tomów. W 2018 roku opiekę nad serią przejęło Wydawnictwo Dolnośląskie, które wydało trzy kolejne tytuły, jak i rozpoczęło serię wznowień tomów wcześniejszych, seria jednak nigdy nie była kompletna w jednej szacie graficznej - aż do lata 2025, kiedy to ponownie na rynku ukazało się pierwsze sześć tomów. To dobra okazja, by uzupełnić kolekcję, a także odświeżyć sobie lekturę przez premierą tomu najnowszego, dziesiątego, który zapowiedziany jest na jesień.

Seria z Linną zdobyła popularność nie tylko w Szwecji i Polsce, ale na całym świecie. Tłumaczona jest na 40 języków, sprzedała się w kilkunastu milionach egzemplarzy, przyniosła autorom nominacje do najważniejszych nagród, jak i ekranizację debiutu. Oczywiście każdy jej tom można czytać oddzielnie, sama zaczynałam przecież od tomu dziewiątego pt. “Pająk” (recenzja - klik!), ale nowe wydania zachęciły mnie, by ruszyć z lekturą od początku.

 

Sztokholm, grudniowa noc z siódmego na ósmego. Psychiatra Erik Maria Bark zostaje wyrwany ze snu przez dzwoniący telefon. To komisarz Joona Linna, który prosi go, by przyjechał do szpitala pomóc przy piętnastolatku, który jako jedyny ocalał z masakry swojej rodziny, ale pozostaje w stanie ciężkim. Komisarz chce, by Erik posłużył się hipnozą, by dowiedzieć się od chłopca, czy widział twarz sprawcy - jest przekonany, że morderca czyha teraz na starszą siostrę Josefa, trzeba więc zrobić wszystko, by do kolejnej zbrodni nie doszło. Problem w tym, że Erik od dziesięciu lat hipnozy nie praktykował i przyrzekł, że już nigdy tego nie zrobi. Czy potencjalne zagrożenie życia jest wystarczającym powodem, by obietnicę złamać? I czemu tak naprawdę została złożona? Ale przecież nie Erik jest tutaj ważny, tylko Josef i jego siostra, prawda? Trzeba zrobić wszystko, by zapewnić dzieciom bezpieczeństwo.

 

Książka rozpisana jest na prolog i 54 rozdziały różnej długości - nie są jednak pisane jednym ciągiem i z jednej perspektywy, więc tak naprawdę ich długość nie ma większego znaczenia. Każdy jednak opatrzony jest w dzień miesiąca i określenie pory dnia. Akcja toczy się od siódmego do dwudziestego czwartego grudnia, choć czas nie toczy się w pełni linearnie - dni tak, ale czytelnik nie dowiaduje się wszystkiego w tym samym czasie co postacie, czasami ich relacja jest urwana, a my dopiero później poznajemy pełny obraz zdarzeń. Historia przedstawiona jest głównie z trzech perspektyw: Joony, Erika i jego żony Simone. Narracja prowadzona jest w trzeciej osobie czasu teraźniejszego przez narratora wszechwiedzącego, który relacjonuje zdarzenia, ale także nie zapomina o emocjach i myślach postaci, z perspektywy której te zdarzenia oddaje. Z czasem następuje też zmiana narracji - pojawia się retrospekcja sprzed dziesięciu lat, w której narracja prowadzona jest w pierwszej osobie czasu przeszłego. Styl powieści jest uważny, dość szorstki, język codzienny, raczej pozbawiony przekleństw, choć czasami w dialogach pojawia się trochę wulgarności - jest to jednak konieczne do oddania emocji postaci i wynikłych sytuacji. Czytając książkę jednym ciągiem zauważa się niestety trochę powtórzeń (te najbardziej zbędne są te przypominające, że Joona mówi z fińskim zaśpiewem - jest to przecież rzecz na tyle charakterystyczna, że czytelnik jest w stanie zapamiętać to za pierwszym razem). Poza tego typu wpadkami, książkę czyta się płynnie, choć poprzez jej szczegółowość niespecjalnie szybko.

“Druga rzecz, której nienawidzi, chociaż w inny sposób, to sytuacje, kiedy nierozwiązane przypadki zostają wyjaśnione. Gdy znajduje się odpowiedź na stare zagadki, rzadko dzieje się to tak, jak by się chciało.”

Jak na tom pierwszy o Joonie Linnie, głównego bohatera nie poznajemy dokładnie, raczej po prostu obserwujemy go jako śledczego - jak prowadzi sprawę, jak docieka i nie odpuszcza. Poznajemy jego relacje ze współpracownikami, choć raczej ich brak - wygląda na to, że Linna lubi działać sam, a gdy trzeba pomocy, to dzwoni do znajomej policjantki, ekspertki w szukaniu wszelkiego typu śladów.

Na planie pierwszym tej historii jest więcej tytułowy hipnotyzer, Erik. Choć sam zajmuje się leczeniem traum i zaburzeń innych ludzi, to jakoś swojego życia od lat uporządkować nie potrafi. Kiedyś zdradził żonę, co nadal odbija się na jego małżeństwie, w którym komunikacja jest praktycznie na poziomie zerowym. Jest też ojcem syna z bardzo rzadką chorobą krwi, która wymaga, by chłopak był stale pod baczną opieką. Z tym wszystkim Erik radzi sobie po prostu łykając kolejne tabletki… w środowisku lekarskim jednak zdaje się być szanowany, a jego badania nad hipnozą, które prowadził lata temu, wniosły spory wkład w rozwój tej dziedziny.

Trzecią bohaterką jest żona Erika, Simone, postać jeszcze mocniej skomplikowana niż on sam. Simone na co dzień prowadzi galerię sztuki, w której wydaje się szukać ucieczki od codzienności - jej ciągłych wyrzutów, które robi sama sobie, o to, że po urodzeniu nie potrafiła się synem właściwie zająć, jej pretensji i podejrzliwości w stosunku męża. Złe e emocje narastają, a ją coraz łatwiej wyprowadzić z równowagi…

“- Okrucieństwo wynika z przemiany?

- Być może. (...)

- Katastrofy nas zmieniają.”

Zresztą relacje rodzinne to ważny punkt tej powieści. Małżeństwo, jak i rodzicielstwo, a nawet dynamika rodzeństwa przedstawione są tu szeroko, w przeróżnych odcieniach - od tych empatycznych, pełnych ciepłych, czystych uczuć, po naprawdę mroczne, zaburzone relacje, które, co najgorsze, z boku wcale nie są widoczne.

Tematem jednak najciekawszym, jest tutaj ta tytułowa hipnoza. Mimo tego, że nam kojarzy się ona raczej z magicznymi sztuczkami, to w powieści przedstawiona jest jako forma terapii, jako sposób na odgrzebanie tego, czego na jawie umysł ujawnić nie chce. Przyglądamy się jak przeprowadzenie przez stan hipnozy wygląda i jakie może mieć skutki, z czym wiąże się dla pacjenta i jak podchodzi do tego lekarz.

“(...) każda najmniejsza rzecz, która się w życiu wydarzy, ciągnie się za człowiekiem w teraźniejszość. Każde doświadczenie ma wpływ na każdy wybór, a w przypadku przeżyć traumatycznych przeszłość zajmuje całą przestrzeń w teraźniejszości.”

Sama intryga kryminalna jest bardzo mocno rozbudowana, a choć tempo do najszybszych nie należy (przynajmniej nie przez większą część powieści, bo koniec jest dość sensacyjny), to zaskoczenia i kilka solidnych twistów fabularnych trzymają czytelnika w zaciekawieniu - czasami jest ono wyraźniejsze, czasami mniej, ale jednak nie ma momentów, w których książka nie ciekawiłaby wcale. Ścieżka fabularna jest bardzo trudna do przewidzenia, ośrodek skupienia raz po raz zaskakuje. Sama zagadka jest ciekawa i na pewno przynajmniej częściowo zaskakująca, a finał pisany w stylu typowo skandynawskim - tempo, skupienie, wydarzenia przyniosły mi na myśl serię Jo Nesbo.

 

“Hipnotyzer” to kryminał bardzo rozbudowany, w którym uwaga czytelnika przerzucana jest na różne aspekty śledztwa. Te zmiany zaskakują, ale też czasami pozostawiają czytelnika z niedosytem spowodowanym tym, że niektóre aspekty, która wydają się bardzo ciekawe, schodzą na dalszy plan. Nie tylko zdarzenia, ale i sam sposób budowy opowieści jest dość nieprzewidywalny, a kreacje postaci, przede wszystkim Erika i jego żony, dopracowane. Tematycznie zgłębiamy tematykę zła, tego czy o kiedyś dokonanym złu można zapomnieć i mocno osadzamy się w tematyce rodzinnej. Obraz okrucieństwa, do którego są zdolni ludzie pozornie najbliżsi, mocno szokuje, każe zastanowić się nad pojęciem rodziny, tego, jak powinna ona wygląda, jakie relacje powinny w niej panować. Ciekawy temat hipnozy momentami może wydawać się nieprawdopodobny, a równocześnie wskazuje, że może być szybkim ratunkiem dla tego, kto swoje wspomnienia zamknął w niedostępnych częściach umysłu. Nie jest to kryminał idealny - zmiany tempa, uwagi czytelnika nie zawsze wypadają korzystnie, ale wystarczająco dobry, by chciało się już za chwilę sięgnąć po tom kolejny!

 

Moja ocena: 7/10

 

Recenzja powstała w ramach współpracy z Wydawnictwem Dolnośląskim.

Dostępna jest w abonamencie za dopłatą 14,99zł 

(z punktami z Klubu Mola Książkowego 50% taniej) 

Dodaj na półkę - klik!

Podoba Ci się to, co robię?

Wesprzyj mnie na patronite.pl/kryminalnatalerzu i dołącz do grona moich Patronów!