"Demony Babiej Góry" Irena Małysa - patronacka recenzja przedpremierowa

Autor: Irena Małysa

Tytuł: Demony Babiej Góry

Cykl: Baśka Zajda, tom 4

Data premiery: 29.05.2024

Wydawnictwo: Mova

Liczba stron: 376

Gatunek: powieść kryminalna

 

Irena Małysa to góralka, matka dwójki dzieci i kobieta, która prowadzi własną firmę. Zakochana w folklorze, czemu daje wyraz w swoich powieściach! Od roku 2021 dostarcza polskim czytelnikom jedną książkę rocznie. Debiutowała kryminałem “W cieniu Babiej Góry”, który we mnie wzbudził ogromne emocje - nie tylko ze względu na intrygę kryminalną, ale też na sam pomysł osadzenia fabuły w dwóch planach czasowych, z czego ta z przeszłości odnosiła się do pewnego wydarzenia prawdziwego…Historia ze współczesności z kolei kręciła się wokół policjantki Baśki Zajdy, która stała się postacią główną całej serii. Przez dwa kolejne tomy („Więcej niż jedno życie” i „Daleko od Babiej Góry” recenzja – klik!) utrzymywałam, że to właśnie ten pierwszy jest moim ulubionym, choć nie znaczy to, że te dwa nie były dobre - bo naprawdę były, a co ciekawsze - każdy wyróżniał się czymś innym! Ale jednak dopiero teraz “Demony Babiej Góry” wzbudziły we mnie tak ogromne emocje, że debiut ma w moim rankingu zdecydowaną konkurencję! I to nie dlatego, że na ich okładce znajdziecie moją polecajkę i logo, choć ten fakt naprawdę napawa mnie dumą – książki Małysy to jednak z moich ulubionych polskich serii kryminalnych ostatnich lat.

 

Historia “Demonów Babiej Góry” rozpoczyna się w momencie, gdy Baśka ze swoją mamą wybierają się nad morze, do małej wioski Marucice. Mama Basi jedzie do sanatorium, a Basia chce ten czas wykorzystać na odpoczynek i zabiegi w okolicznej lecznicy, w której mają pomóc jej pozbyć się blizn z twarzy, które zostały jej po wydarzeniach z Mysłowic, a które sprawią, że sama nie lubi na siebie patrzeć. Jednak natura śledczego bierze nad nią górę - szykując się do wyjazdu znalazła dosyć atrakcyjne miejsce noclegowe, jednak po wpłaceniu zaliczki właścicielka przestała reagować na próby kontaktu. Teraz na miejscu okazuje się, że kobieta zaginęła… a Baśka wynajmuje domek zaraz obok i zaczyna tropić.

W to samo miejsce, ponad 50 lat wcześniej trafiła inna góralka, Jadzia, która uciekła spod Babiej Góry od swojego męża zabierając ze sobą nastoletniego syna. Przyjechali tutaj do gospodarstwa rolnego, w którym podobno jest dużo pracy. I faktycznie, szybko dostają zatrudnienia, Jadzia ma pomagać przy krowach, na czym podobno się zna. Co przyniesie jej ta zmiana miejsca? Dlaczego i przed czym uciekła? I czy na pewno w PGR-ze znajdzie odpowiednie schronienie?

A przede wszystkim - co łączy te dwie historie? I gdzie skrywają się demony?

 

Książka składa się z 13 rozdziałów i epilogu, a każdy podzielony jest na krótsze podrozdziały, których akcja toczy się naprzemiennie współcześnie i w przeszłości. To oczywiście jest w tekście zaznaczone, każdy podrozdział otwiera określenie miejsca wydarzeń i data, najczęściej dzienna. Narracja prowadzona jest w trzeciej osobie czasu przeszłego przez narratora wszechwiedzącego, który przedstawia czytelnikowi zdarzenia z punktu widzenia obydwu bohaterek - Basi i Jadzi - szczodrze okraszając je emocjami, odczuciami i przeżyciami tych postaci. Styl powieści jest spokojny, uważny, słowa dobierane z łatwością i płynnością, pojawia się też trochę wtrąceń z gwary, ale to, co mogłoby być niezrozumiałe, jest opatrzone przypisami. Książkę czyta się doskonale!

„Zdało się jej, że niebo płacze. Przez to całe nieszczęście, przez to zło, które jest w tym domu (…).”

Jednak styl historii jest tylko dodatkiem, bo to co najważniejsze, to kreacje dwóch głównych bohaterek i tematy, jakie ich historie poruszają. A te są niezwykle przejmujące, poruszające do głębi. Basia aktualnie wydaje się znajdować w całkiem dobrym miejscu w życiu - w stałym związku, w którym widzi dla siebie przyszłość, z pracą, którą lubi, ze swoim miejscem na Ziemi. A jednak zdarzenia z przeszłości cały czas dają o sobie znać, cały czas są widoczne nie tylko w jej psychice, ale i wizualnie, i to ją naprawdę mocno męczy. W czasie jej pobytu nad morzem jednak wydarza się coś, co zmienia jej priorytety, każe na życie spojrzeć inaczej, dostrzec to, co naprawdę ważne. Fragmenty Basi, poza tym, że opowiadają zajmującą historię kryminalną, są bardzo bogate w przemyślenia i dylematy wewnętrzne, bardzo ludzkie, bardzo prawdziwe, przez co sami mocno związujemy się z bohaterką.

Jadzia z kolei jest dla nas bardziej tajemnicza, ciężko ją rozgryźć - może dlatego, że jest tak bardzo w sobie zamknięta? Przypuszczamy, że stało się jej pod Babią Górą coś złego, coś, przez co musiała porzucić swoje ukochane miejsce na Ziemi, by chronić siebie i swojego syna. Tylko czy zmiana miejsca zagwarantuje im bezpieczeństwo? Czy demony tam ich nie dopadną? Mimo tej tajemnicy osnuwającej bohaterkę, jej kreacja poprowadzona jest tak, że i do niej szybko czujemy sympatię, trzymamy kciuki, by w końcu jej się w życiu ułożyło, ciekawi jednak co doprowadziło ją do tego miejsca, w którym się znalazła. Jadzia nie jest tak wylewna ze swoimi emocjami, jednak opowiada o nich na tyle wyraźnie, że czujemy jak oddziałują na nią aktualne wydarzenia.

„Musi się poddać życiu. Musi wziąć to, co ono daje.”

Te kreacje postaci poruszają wiele ważnych i ciekawych tematów do rozmyślań. Po pierwsze - macierzyństwo. Małysa już o tym pisała dużo w tomie drugim, jednak tutaj wydaje mi się, że temat został ujęty inaczej, może dlatego, że dotyczy nieco innej grupy wiekowej i innych zagrożeń, jakie na dzieci czekają. Oczywiście poza tym pojawia się też, a może przede wszystkim, przeszłość obydwu bohaterek, ta, która nie chce im odpuścić, ta, która każdą przyjemność minimalizuje. Mimo że uciekły z gór, to od wspomnień uwolnić się nie mogą - czy to się kiedyś skończy? Jak pogodzić się z tym, co było, z tym, co się stało niekoniecznie przecież z naszej winy? Jak żyć dalej wiedząc, że nasz los niekoniecznie tylko od nas jest zależny? Obydwie kobiety poruszają też problem postrzegania - Jadzie zostaje uznana głupią góralką, Basia postrzega siebie przez pryzmat blizn, twierdzi, że inni widzą w niej potwora. Jak bardzo to na nie wpływa? Jak uwolnić się z takiego postrzegania?

„Nie można całkiem odrzucić przeszłości. Można z nią pracować, oswoić jak dzikie zwierzę, ale nie sposób o niej w pełni zapomnieć.”

Irena Małysa doskonale oddaje dawne czasy, realia życia i pracy w gospodarstwie rolnym w czasach PRL-u. Świetnie obrazuje też miejsce akcji - nadmorską miejscowość, która w czasie wakacji staje się miejscem mocno turystycznym, jednak poza tym okresem zamiera, staje się typową wiejską, zamkniętą społecznością, w której racjonalność miesza się z dawnymi wierzeniami. Tu ziołolecznictwo, wiara w zabobony, wiara w czary są na porządku dziennym, nie są dziwne dla lokalnych mieszkańców.

„(…) teraz w sezonie tu jest zupełnie inaczej. Wszyscy udajemy. Ale gdy wczasowicze wracają do domów, ta wieś znów żyje jak pięćdziesiąt lat temu. Całkiem jak w czasach PGR-ów.”

Sama intryga kryminalna prowadzona jest bardzo spokojnym tempem, przez osobiste problemy bohaterek, momentami schodzi na drugi plan, ale to nie szkodzi - w odpowiednim miejscu akcja przyspiesza, a historia jakoś tak dziwnie i niewytłumaczalnie wciąga - może dlatego, że jesteśmy związani z głównymi bohaterkami? A może po prostu intryga prowadzona jest tak subtelnie, że nawet nie zauważamy, jak historia zaczyna na nas oddziaływać? Nie wiem, ważne, że działa, a od książki nie chce się odrywać. Zagadka mimo to jest nad wyraz mroczna, przerażająca momentami, może dlatego właśnie, że nie jest wydumana, jest bardzo bliska normalnemu człowiekowi. I oczywiście finalnie mocno zaskakuje!

 

Sama intryga porusza też inny ciekawy temat - temat myślistwa, zabijania zwierząt w imię zachowania zdrowego balansu w gospodarce pomiędzy ludźmi a zwierzętami. To w te rejony Baśka wędruje podążając za tropami w śledztwie, a autorka wykorzystuje to, by trochę zmusić nas do rozważań nad wagą i istotnością polowań. Bardzo mądrze, bardzo spokojnie przedstawiony temat, który myślę, że wielu czytelnikom da do myślenia!

„Polowanie zbiorowe i pokot (…). Myśliwi będą paradować wśród nich, prezentując medale króla polowania. Jak ona tego nienawidziła. Tej całej obłudy. Wmawiali ludziom, jak bardzo są potrzebni, strasząc, że bez ich działalności rozszarpią nas dzikie zwierzęta. Tymczasem sami przez swoje dokarmianie, które miało na celu tylko przywiedzenie zwierzyny pod łatwy strzał, powodowali nadprodukcję dzików. Była przekonana, że zarówno zwierzęta, jak i ludzie doskonale poradzą sobie bez nich. Mydlili społeczeństwu oczy, używając zgrabnych eufemizmów, aby przypudrować mordowanie zwierząt.”

Irena Małysa w “Demonach Babiej Góry” stworzyła przejmującą, mocno poruszającą i przerażającą historię kryminalną, która na każdym swoim poziomie wywołuje w czytelniku zadumę, zmusza do chwili zastanowienia. Oddaje emocje tak, że czytelnik nawet kiedy sam czegoś podobnego nie przeżył, czuje to całym sobą. Fabuła powieści jest solidnie przemyślana, bardzo realna i rozpisana tak, że nie sposób się od niej oderwać. Mała nadmorska miejscowość czaruje nie tylko dwie góralki, które się w niej pojawiły, ale i czytelnika, który wsiąka w lokalny klimat, ale też ciągle ogląda się przez ramię czując za plecami oddech tytułowych demonów… Rewelacyjna historia kryminalna, niosąca nie tylko rozrywkę, ale i wnosząca wiele we wrażliwość czytelnika. Polecam z całego serducha!

 

PS. “Demony Babiej Góry” to tom czwarty serii z Baśką Zajdą, ale spokojnie można go też czytać jak powieść osobną - wszystkie kluczowe wspomnienia Basi są tutaj przypomniane, więc czytelnik na pewno w jej prywatnej historii się nie pogubi.

 

Moja ocena: 8/10

 

Recenzja powstała w ramach współpracy patronackiej z Wydawnictwem Mova. 

Dostępna jest też w abonamencie 

Dodaj na półkę - klik!

Podoba Ci się to, co robię?

Wesprzyj mnie na patronite.pl/kryminalnatalerzu i dołącz do grona moich Patronów!